Καλημέρα μικροί και μεγάλοι Ρομποτέχνες!
Σήμερα για τον προσανατολισμό μας χρησιμοποιούμε τα σημεία του ορίζοντα! Είναι ένας τρόπος που τον έχουν δεχθεί όλοι οι άνθρωποι και έτσι μπορούμε να προσδιορίζουμε τη θέση μας κάθε στιγμή, όταν υπάρχει ανάγκη.
Ως συνέχεια του προηγούμενου άρθρου που αναφερόταν στους χάρτες, στο σημερινό άρθρο θα δούμε ένα άλλο χρήσιμο εργαλείο που μας προσανατολίζει… στον ορίζοντα. Μιλάμε φυσικά για την πυξίδα!
Τι είναι η πυξίδα;
Η πυξίδα είναι ένα όργανο που μας βοηθάει να προσανατολιζόμαστε δείχνοντας μας πάντα την κατεύθυνση του Βορρά.
Αποτελείται από τα παρακάτω μέρη:
- Μία μαγνητική βελόνα, η οποία περιστρέφεται γύρω από έναν άξονα που περνά ακριβώς από το μέσο της και δείχνει (το μυτερό ή χρωματιστό της άκρο) πάντα την κατεύθυνση του Βορρά.
- Κάτω από τη μαγνητική βελόνα υπάρχει το ανεμολόγιο, μία πλάκα δηλαδή με τα 4 σημεία του ορίζοντα: Βορρά (Β), Νότο (Ν), Ανατολή (Α) και Δύση (Δ).
Τα σημεία του ορίζοντα ως γνωστόν είναι :
- Βορράς (Β), North (N)
- Νότος (Ν), South (S)
- Ανατολή (Α), East (E)
- Δύση (Δ), West (W)
Ο τρόπος τοποθέτησης των σημείων του ορίζοντα πάνω σε μία πυξίδα φαίνεται στην παρακάτω εικόνα.
Συνήθως οι κατευθύνσεις που πρέπει να περιγράψουμε δεν είναι ακριβώς βόρεια, νότια, ανατολικά ή δυτικά.
Γι’ αυτό, εκτός από αυτές, χρησιμοποιούμε και ενδιάμεσες κατευθύνσεις: βορειοανατολικά (ΒΑ), βορειοδυτικά (ΒΔ), νοτιοανατολικά (ΝΑ), νοτιοδυτικά (ΝΔ).
Στη ναυσιπλοΐα αποτελεί το σημαντικότερο “ναυτιλιακό βοήθημα” με το οποίο μετρούνται και πραγματοποιούνται τόσο οι πορείες των πλοίων όσο και οι διοπτεύσεις. Επειδή το όργανο αυτό αναπτύχθηκε εξ ανάγκης στη ναυτιλία αλλά και λόγω της σημαντικότητάς του σε αυτήν ονομάζεται συνηθέστερα ναυτική πυξίδα.
Πώς λειτουργεί;
Για τον τρόπο λειτουργίας της πυξίδας παρακολουθήστε το παρακάτω εκπαιδευτικό βίντεο, κάνοντας κλικ στον σύνδεσμο που ακολουθεί.
> ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ Η ΠΥΞΙΔΑ;
Ώρα για δράση!
Προτείνονται οι ακόλουθες δραστηριότητες για διασκέδαση και μάθηση… από το σπίτι!
1η Δραστηριότητα: Παιχνίδι με την πυξίδα!
Κάνοντας κλικ στον παρακάτω σύνδεσμο μπορείτε να παίξετε με την πυξίδα! Σκοπός του παιχνιδιού είναι να τοποθετήσετε σωστά τα σημεία του ορίζοντα πάνω της.
> ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΜΕ ΤΗΝ ΠΥΞΙΔΑ
2η Δραστηριότητα: Κατασκευάζω τη δική μου πυξίδα!
Μπορείτε εύκολα και γρήγορα να κατασκευάσετε τη δική σας πυξίδα για να δείτε και πως λειτουργεί.
Υλικά:
- 1 χάρτινο πιάτο
- 1 χρωματιστό χαρτόνι ή χαρτί Α4
- τέμπερες ή μαρκαδόρους
- πινέλο
- κόλλα
- ψαλίδι
- μάλλινο ύφασμα
- 4 ξυλάκια
- σελοτέιπ
- βελόνα
- κλωστή
Οδηγίες:
- Χρωματίστε το πιάτο με το πινέλο και τις τέμπερες, όπως επιθυμείτε.
- Κόψτε τέσσερα ίσα τρίγωνα από το χαρτόνι.
- Κολλήστε τα τρίγωνα πάνω στο πιάτο. Το πρώτο τρίγωνο πάνω, το δεύτερο κάτω, το τρίτο δεξιά και το τέταρτο αριστερά.
- Στη συνέχεια τρίψτε για αρκετή τη βελόνα σε ένα μάλλινο ύφασμα για να φορτιστεί η βελόνα με ηλεκτρικό φορτίο. Για να διαπιστώσετε ότι η βελόνα φορτίστηκε μπορείτε να την πλησιάσετε σε ένα συνδετήρα. Αν τον έλκει, τότε είναι φορτισμένη.
- Τρυπήστε με τα ξυλάκια το πιάτο σε 4 σημεία που απέχουν το ίδιο μεταξύ τους και ενώστε τα τα στην κορυφή τους με σελοτέιπ.
- Περάστε τη βελόνα από μία κλωστή και κρεμάστε τη κλωστή στο σημείο που ενώνονται τα ξυλάκια.
Τι θα παρατηρήσετε;
Μόλις αφήσετε τη βελόνα ελεύθερη να αιωρείται θα δείτε ότι αυτή τείνει να κινηθεί προς το Βορρά.
Αυτό συμβαίνει γιατί η Γη από μόνη της παράγει μαγνητικά πεδία που αν και αδύναμα είναι ικανά να ελκύσουν οποιοδήποτε σιδερένιο αντικείμενο όπως τη βελόνα. Έτσι η βελόνα προσανατολίζεται μέσα στο μαγνητικό πεδίο της Γης με κατεύθυνση το Βορρά.
Οπότε μόλις η βελόνα σας υποδείξει σε ποιο σημείο είναι ο Βορράς, θα είστε σε θέση να αναγνωρίσετε και τα υπόλοιπα σημεία του ορίζοντα.
Ο Νότος θα είναι ακριβώς από κάτω, η Ανατολή στα δεξιά και η Δύση στα αριστερά.
Με ένα μαρκαδόρο μπορείτε να σημειώσετε πάνω στο πιάτο όλα τα σημεία του ορίζοντα στις σωστές τους θέσεις και... η πυξίδα σας θα είναι έτοιμη!
3η Δραστηριότητα: Προσανατολισμός με πυξίδα και χάρτη!
Κάθε χάρτης είναι προσανατολισμένος, δηλαδή δείχνει τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Το πάνω μέρος του είναι ο Βορράς, το κάτω μέρος είναι ο Νότος, δεξιά βρίσκεται η Ανατολή και αριστερά η Δύση.
Αρχικά κάνουμε κλικ στον παρακάτω σύνδεσμο και εκτυπώνουμε τον χάρτη με την πυξίδα.
> Χάρτης και πυξίδα!
Ακολουθούν προτάσεις για παιχνίδια με τα σημεία του ορίζοντα:
- Το παιδί κρατάει την πυξίδα και προσπαθούν να εντοπίσουν σε ποιο σημείο του ορίζοντα βρίσκεται το μέρος που ζουν.
- Ο γονέας δίνει στο παιδί ένα σημείο εκκίνησης στον χάρτη και του ζητάει να μετακινηθεί με τη βοήθεια της πυξίδας βόρεια, νότια, ανατολικά ή δυτικά από το σημείο αυτό.
- Ο γονέας τοποθετεί μία καρφίτσα στο σημείο εκκίνησης και ζητάει από το παιδί να μεταβεί σε μια άλλη πόλη στην οποία θα μπει επίσης καρφίτσα. Το παιδί θα πει προφορικά αν θα κινηθεί προς το βορά, τον νότο, την ανατολή ή τη δύση.
Παραλλαγή: Σε περίπτωση που η τρίτη πρόταση δυσκολέψει τα παιδιά, ο γονέας μπορεί να τοποθετήσει μία χρωματιστή κλωστή από τη μία καρφίτσα στην άλλη, έτσι ώστε να είναι ευδιάκριτη η διαδρομή.
4η Δραστηριότητα: Βρίσκω τον κρυμμένο θησαυρό!
Βοηθήστε τον πειρατή Μαυρογένη να βρει τον κρυμμένο θησαυρό, ακολουθώντας τον χάρτη και τις οδηγίες με τα σημεία του ορίζοντα που θα τον οδηγήσουν στον θησαυρό!
Κάντε κλικ στον ακόλουθο σύνδεσμο:
> ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΟΥ ΘΗΣΑΥΡΟΥ!
Συνεπώς η πυξίδα μας βοηθάει να προσανατολιστούμε ως προς τα σημεία του ορίζοντα!
Με ποιο τρόπο όμως μπορούμε να βρούμε τα 4 σημεία του ορίζοντα όταν δεν έχουμε μαζί μας πυξίδα;
Αν είστε έξω στη φύση, υπάρχει πάντα μια μικρή πιθανότητα να χαθείτε στο δάσος ή στο βουνό, ειδικά χωρίς χάρτη ή πυξίδα.
Για να καταλάβουμε τη θέση των σημείων του ορίζοντα, στεκόμαστε όρθιοι και απλώνουμε τα χέρια σε έκταση. Τότε αν μπροστά μας είναι ο Βορράς, πίσω μας θα είναι ο Νότος, το δεξί μας χέρι θα δείχνει την Ανατολή και το αριστερό μας τη Δύση.
Προσοχή: Δεν σημαίνει ότι ο Βορράς θα βρίσκεται πάντα μπροστά μας. Η παραπάνω άσκηση ήταν ένα τυχαίο παράδειγμα για να καταλάβουμε πως μπορούμε να εντοπίσουμε όλα τα σημεία του ορίζοντα όταν γνωρίζουμε το ένα από αυτά. Αυτό είναι αρκετό για να μπορέσουμε να εντοπίσουμε και τα υπόλοιπα σημεία, αφού θα αποτελέσει τη σταθερά μας.
Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις στη φύση που μας βοηθούν να καταλάβουμε τα σημεία του ορίζοντα. Αυτές είναι:
1) Η θέση του ήλιου
Αν το πρωί απλώσουμε το δεξί μας χέρι προς το μέρος που ανατέλλει ο ήλιος, βρίσκουμε την Ανατολή. Το πρόσωπό μας τότε κοιτάει προς το Βορρά, η πλάτη μας είναι στραμμένη προς το Νότο και το αριστερό μας χέρι δείχνει προς τη Δύση.
2) Οι μυρμηγκοφωλιές
Τα μυρμήγκια τοποθετούν την είσοδο της φωλιάς τους με τέτοιο τρόπο ώστε να προστατεύονται από τους βόρειους ανέμους, συνεπώς το περισσότερο ανάχωμα βρίσκεται με προσανατολισμό προς τη μεριά του βορρά. Επίσης αυτό είναι κάτι που το κάνουν τα περισσότερα θηλαστικά, δηλαδή η είσοδος της φωλιάς να είναι από τη μεριά του νότου.
3) Τα υδρόβια ζώα
Τα υδρόβια ζώα (πουλιά, βατράχια, ψάρια) δείχνουν μία προτίμηση στο να επιλέγουν τη δυτική πλευρά της όχθης του ποταμού ή της λίμνης.
4) Τα βράχια
Συνήθως τα βράχια που βρίσκονται εκτεθειμένα, η βορεινή τους πλευρά είναι πιο σκούρα λόγω υγρασίας.
5) Ο αέρας
Ο πιο ζεστός αέρας είναι ο νοτιάς, ο πιο κρύος ο βοριάς.
6) Οι λόφοι
Οι λόφοι τείνουν στην βόρεια πλευρά τους να είναι πιο υγροί και ποώδεις, οπότε αν σε λίγα λεπτά μπορούμε να πατήσουμε και τις δύο μεριές, στη βόρεια πλευρά τους δημιουργούνται λιγότεροι ήχοι κατά το βάδισμα μας, άρα μπορεί να αποτελέσει μία βοήθεια για το προσανατολισμό μας.
7) Ο πολικός αστέρας
Τη νύxτα μπορείς να προσδιορίσεις το Βορρά με τον πολικό αστέρα.
Ο πολικός αστέρας έχει προνόμιο να μην αλλάζει θέση γιατί βρίσκεται πάνω στον άξονα περιστροφής της γης και γι’ αυτό δείχνει πάντα τον Βορρά, ενώ μπορούμε να τον προσδιορίσουμε εύκολα από τον αστερισμό της Μεγάλης Άρκτου.
Η Μεγάλη Άρκτος βρίσκεται πάντα στο βόρειο τμήμα του ορίζοντα και αναγνωρίζεται εύκολα από το σχήμα κατσαρόλας που σχηματίζουν τα επτά άστρα της.
Μπορείτε να παρακολουθήσετε το ακόλουθο εκπαιδευτικό βίντεο για τον εντοπισμό της θέσης του πολικού αστέρα στον ουρανό.
> ΠΟΛΙΚΟΣ ΑΣΤΕΡΑΣ
Ο προσανατολισμός είναι πολύ σημαντικός για να βρίσκουμε το δρόμο μας και τη θέση μας στον κόσμο. Υπάρχουν ποικίλες τεχνικές, όπως επίσης και τα εργαλεία με τα οποία ασχοληθήκαμε, που μας βοηθούν να το επιτύχουμε αυτό. Ελπίζουμε να ευχαριστηθείτε τη διαδικασία. Θα χαρούμε πολύ να μας εκφράσετε τις δικές σας ιδέες και εντυπώσεις!
Καλή σας διασκέδαση από τους εκπαιδευτικούς της Ρομποτεχνίας!
Πηγές: