Γεια σας μικροί και μεγάλοι Ρομποτέχνες!
Η προχθεσινή μέρα, 6 Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως Πανελλήνια Ημέρα κατά της Σχολικής βίας και του Εκφοβισμού (bullying).
Με αφορμή το γεγονός αυτό, θα ασχοληθούμε σήμερα με αυτό το εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα, που μας αφορά όλους!
Τι είναι ο Σχολικός Εκφοβισμός;
Πώς τον αναγνωρίζω;
Πώς μιλάω στο παιδί μου γι’ αυτόν;
Σε αυτά τα κρίσιμα ερωτήματα, αλλά και σε πολλά ακόμη, θα επιχειρήσουμε να απαντήσουμε στη σημερινή μας δραστηριότητα.
♦ Σκόπιμο θα ήταν το παρόν άρθρο να διαβαστεί από γονείς ή από παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας.
♦ Συμπεριλαμβάνεται δραστηριότητα ομαλής ένταξης και των μικρότερων παιδιών στο θέμα.
Ας ξεκινήσουμε!
«Σχολικός Εκφοβισμός»: Τι είναι και τι δεν είναι;
Το φαινόμενο του εκφοβισμού και της βίας στα σχολεία αποτελεί ένα σύγχρονο κοινωνικό πρόβλημα. Το πρόβλημα αυτό προϋπήρχε από την αρχή της μαζικής εκπαίδευσης, δυστυχώς όμως μόνο τα τελευταία χρόνια έχει αναγνωριστεί η ύπαρξή του, ιδιαίτερα στην ελληνική πραγματικότητα. Εάν θέλαμε λοιπόν να προσεγγίσουμε εννοιολογικά τον όρο «bullying», θα λέγαμε ότι ένας μαθητής εκφοβίζεται ή θυματοποιείται όταν εκτίθεται επανειλημμένα και για αρκετό χρονικό διάστημα σε αρνητικές πράξεις άλλου ή άλλων μαθητών, οι οποίες εκδηλώνονται ως μορφές βίαιης ή επιθετικής συμπεριφοράς (Τσιάντης, 2008).
Σύμφωνα με τον Lee (2006), έχουν δοθεί αρκετοί ορισμοί για το bullying οι οποίοι το θεωρούν:
- ένα συνεχές της συμπεριφοράς που περιλαμβάνει την προσπάθεια να επιβληθεί δύναμη και κυριαρχία έναντι κάποιου άλλου
- μια επαναλαμβανόμενη και συστηματική πράξη η οποία περικλείει ποικιλία επιβλαβών δράσεων, όπως τον κοινωνικό αποκλεισμό, το χτύπημα, το σπρώξιμο, την αρπαγή ή και την καταστροφή προσωπικών αντικειμένων
- μια εσκεμμένη και παράλληλα συνειδητή επιθυμία να πληγώσει κάποιος τον άλλο και να τον καταπιέσει είτε περιστασιακά και βραχυχρόνια, είτε συχνά και με μακρά διάρκεια
Από τα παραπάνω, συμπεραίνουμε πως ο Σχολικός Εκφοβισμός διέπεται από ορισμένα χαρακτηριστικά που τον διαχωρίζουν από άλλα φαινόμενα, όπως οι διαπληκτισμοί και τα πειράγματα. Ορισμένα απ’ αυτά είναι:
- η πρόθεση: αφορά κυρίως τα κίνητρα
- ο πόνος: αναφέρεται κυρίως στο αποτέλεσμα της πράξης, δηλαδή στον αντίκτυπο
- η επανάληψη – χρονική διάρκεια: το bullying μπορεί να διαρκέσει εβδομάδες, μήνες ακόμη και χρόνια
- η δύναμη: στον χώρο του bullying η έννοια της δύναμης είναι κεντρική, χωρίς πάντα να εννοείται η σωματική δύναμη
Προκειμένου να βοηθηθούμε στην αναγνώριση του Σχολικού Εκφοβισμού παρακολουθούμε το παρακάτω βίντεο:
Είναι Σχολικός Εκφοβισμός;
∼Μορφές Σχολικού Εκφοβισμού∼
Ο Σχολικός Εκφοβισμός μπορεί να εμφανιστεί με διάφορες μορφές ανάμεσα στα παιδιά. Συγκεκριμένα, ερευνητικές μελέτες κάνουν λόγο για λεκτικό, σωματικό, κοινωνικό, ψυχολογικό, σεξουαλικό και -μία σχετικά νέα μορφή- ηλεκτρονικό εκφοβισμό (Cyberbullying).
Αναλυτικότερα:
- Λεκτικός εκφοβισμός: Είναι μια από τις συνηθέστερες μορφές εκφοβισμού. Τα προσβλητικά σχόλια και τα «παρατσούκλια» είναι μορφές που ανήκουν σε αυτό το είδος εκφοβισμού και έχουν ως στόχο να δημιουργήσουν ευάλωτες ομάδες ατόμων. Οι μαθησιακές δυσκολίες, η καταγωγή, αλλά και ο σεξουαλικός προσανατολισμός αποτελούν πολλές φορές αφορμή για εκφοβισμό τέτοιου είδους. Είναι, λοιπόν, η συνεχής χρήση λέξεων από τους θύτες που ως σκοπό έχουν να πληγώσουν ή και να ντροπιάσουν κάποιο άτομο ή μία ομάδα ατόμων.
- Σωματικός εκφοβισμός: Αναφέρεται κυρίως σε χτυπήματα, ενώ πολλές φορές μπορεί να περιλαμβάνει και έμμεσες μορφές, όπως την αρπαγή αντικειμένων ή και την καταστροφή περιουσιών. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσεται επίσης και η εκβιαστική αρπαγή χρημάτων. Βέβαια, σκόπιμο είναι να επισημάνουμε εδώ πως όταν μια διαφωνία καταλήγει σε καβγά, αυτό δε θεωρείται απαραίτητα bullying καθώς απουσιάζει η πρόθεση της αποδυνάμωσης.
- Κοινωνικός εκφοβισμός: Σε αυτή τη κατηγορία εντάσσεται ο εσκεμμένος αποκλεισμός από κοινωνικές ομάδες ή ο εκφοβισμός εντός της ομάδας (Lee,2006).
- Ψυχολογικός εκφοβισμός: Οι απειλές, η επανειλημμένη καταδίωξη, τα ανεπιθύμητα email και μηνύματα, οι προσβλητικές ιστοσελίδες, οι απειλητικές κινήσεις , η εκμετάλλευση και ο συναισθηματικός εκβιασμός σε κάποιον για την ασφάλειά του ανήκουν σε αυτή τη κατηγορία.
- Σεξουαλικός εκφοβισμός: Περιλαμβάνονται χειρονομίες, αγγίγματα, «αστεία» και σχόλια προς το θύμα, σκίτσα ή φωτογραφίες σεξουαλικού περιεχομένου που ως στόχο έχουν τη δημιουργία αισθημάτων αμηχανίας, ντροπής και εξευτελισμού του θύματος.
- Ηλεκτρονικός εκφοβισμός: Σε αυτή τη κατηγορία ανήκει η χρήση πληροφοριών και τεχνολογιών επικοινωνίας όπως τα email, τα μηνύματα κειμένου αλλά και οι ιστοσελίδες. Πρόκειται για ένα εναλλακτικό είδος λεκτικού, διαπροσωπικού και ψυχολογικού εκφοβισμού.
∼Αντιμετώπιση Σχολικού Εκφοβισμού∼
–Πώς καταλαβαίνουμε ότι κάποιο άτομο έχει υποστεί εκφοβισμό;
- Προειδοποιητικά μη εμφανή σημάδια: αυτό μπορεί να σημαίνει μια αξιοσημείωτη αλλαγή στη συμπεριφορά του παιδιού, παραδείγματος χάριν περίεργες δηλώσεις σχετικά με το σχολείο, συνεχής μειωμένη διάθεση να πάει στο σχολείο με πρόσχημα κάποια αδιαθεσία, απότομη πτώση βαθμών και μαθησιακής απόδοσης, απώλεια ή βλάβη προσωπικών αντικειμένων, μείωση χρόνου συναναστροφής με συγκεκριμένα άτομα κλπ.
- Εμφανή φυσικά σημάδια: αυτά μπορεί να είναι μελανιές, λερώματα, σκίσιμο ρούχων, ακατάστατη τσάντα κλπ.
♦ Ασφαλώς, τα παραπάνω ΔΕΝ αποτελούν απόδειξη, παρά μόνο ενδείξεις που χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης.
Σε κάθε περίπτωση, εάν υποπέσει κάποιο περιστατικό στην αντίληψή μας:
- συζητάμε με το παιδί εκφράζοντάς του την αγάπη και την υποστήριξή μας
- το διαβεβαιώνουμε πως δεν ευθύνεται το ίδιο
- το ενθαρρύνουμε να μιλήσει επισημαίνοντας πως θα αντιμετωπίσουμε μαζί κάθε είδους πρόβλημα
- απευθυνόμαστε στον/στην εκπαιδευτικό ή και στον/στην διευθυντή/διευθύντρια του σχολείου (η συνεργασία γονέων-εκπαιδευτικών είναι μείζονος σημασίας)
- απευθυνόμαστε σε ειδικό ψυχικής υγείας
∼Δραστηριότητα για τους μικρούς μας φίλους!∼
Για να εντάξουμε τους μικρούς μας φίλους στο φαινόμενο του Σχολικού εκφοβισμού θα μας βοηθήσει ο Όλιβερ Μπάτον!
Παρακολουθούμε, λοιπόν, την ιστορία του στο παρακάτω βίντεο:
Μια εκπαιδευτική ιστορία για το bullying – Όλιβερ Μπάτον
Με αφορμή την παραπάνω ιστορία, συζητάμε με το παιδί:
- Τι συνέβη στον Όλιβερ Μπάτον;
- Τι έγινε στην αρχή, στη μέση, στο τέλος;
- Γιατί πιστεύεις ότι τον κορόιδευαν τα άλλα παιδιά;
- Πώς πιστεύεις πως ένιωθε στο σχολείο;
- Πώς πιστεύεις πως ένιωθε όταν χόρευε;
- Τι θα έκανες στη θέση του ή στη θέση των άλλων παιδιών;
Τέλος, ζητάμε από το παιδί να πάρει χαρτί και μαρκαδόρους και να ζωγραφίσει τον Όλιβερ Μπάτον, όπως τον φαντάζεται!
∼Βιβλιοπροτάσεις!∼
Παρακάτω παρατίθεται μια λίστα βιβλίων για να εντάξουμε τα παιδιά στο φαινόμενο του Σχολικού Εκφοβισμού!
- «Κόκκινο ή γιατί ο σχολικός εκφοβισμός δεν είναι αστείο» του Γιαν ντε Κίντερ
- «Είσαι ένα θαύμα» της R.J.Palacio
- «Το τέρας» του Βασίλη Κουτσιαρή
- «Οι Νταήδες του βυθού και ο Ρομπέν των Θαλασσών» της Γιώτας Αλεξάνδρου
- «Κυριάκος ο Σαγόνιας» του Peter Jarvis
- «Αυτός είναι φίλος μου- Ο Σαμόρο μαθαίνει να έχει θάρρος και γενναιότητα» της Μαριάννας Κουμαριανού
- «Ο νταής του Σχολικού» της Μαρίας Ρουσάκη
- «Οι καλές και οι κακές μάγισσες» του Αντώνη Παπαθεοδούλου
- «Οι καλοί και οι κακοί πειρατές» του Αντώνη Παπαθεοδούλου
- «Ο Τυραννοχαζούλης- Μια προϊστορική ιστορία εκφοβισμού» του Ζιλ Σουινάρ
♥Ας μη ξεχνάμε πως η ενημέρωση αποτελεί το πρώτο βήμα για να απαλλαγούμε από κάθε μορφή βίας και να δημιουργήσουμε ένα ασφαλές και ειρηνικό σχολικό περιβάλλον για κάθε παιδί!♥
Καλή περιήγηση και πολλή αγάπη από τη Ρομποτεχνία!
Πηγές:
- Τσιάντης, Ι., (2008). Ενδοσχολική Βία. 11ο Πρόγραμμα Προαγωγής Ψυχικής Υγείας, Αθήνα.
- Lee, C., (2006). Preventing Bullying in Schools. A Guide for Teachers and Other Professionals. London: Paul Chapman Publishing.
- Συνήγορος του Παιδιού & Σχολικός Εκφοβισμός